Bireyselleşmenin altının kalın çizgilerle çizildiği çağımızda nörobilim, insan beyninin sosyallikle beslenen ve yapılanan taraflarını keşfetmekte. Beynimizin sosyal bir organ olması ve yaşam olaylarıyla şekillenmesi insanlık tarihinin en temel yapıtaşlarından biridir.
Peki çocuğumuz arkadaşlarıyla oynamak yerine kendi kendine kalmaktan zevk alıyor, gözlerinize bakmaktan çok hoşlanmıyor hatta çok baktığında kaygılanıyor, uçak ve bebek gibi çoğu çocuğun sevdiği oyuncaklarla ilgilenmiyor, nezaket kurallarını anlamıyor, fiziksel temastan çok hoşlanmıyor, siz odadan çıkarken el sallamıyor, sanki sizin duygularınızı çok anlamıyor gibi görünüyor, hep aynı oyunu oynamak gibi katı davranış kuralları içine giriyor ise ne düşünmek gerekir?
Toplumun bilinçlenmesiyle, bu tür durumların çok ağır olduğu durumlarda otizm tanısının araştırılması akıllara kolaylıkla gelmeye başladı. Ancak, yukarıda saydığımız durumların sadece birkaçını gösteren ve kendi içerisinde yavaş da olsa ilerleyen bir çocuk grubu var ki toplumun bu grup hakkında biraz daha bilinçlenmesi gerekiyor. Bu durum Yaygın Gelişimsel Bozukluk olarak adlandırılır.
Yaygın Gelişimsel Bozukluk
Yaygın gelişimsel bozukluk, yukarıda sayılan otistik özelliklerden birkaçı gösteren ancak hepsini göstermeyen çocukları daha kolay tanıyabilmemiz için verilmiş bir isimdir. (Otizm nedir? Otistik çocuk nasıl anlaşılır? Pudra.com'un bu konudaki yazısını okumak için tıklayın)
Bu çocuklar 4 yaşından önce aldıkları erken teşhisle çok hızlı bir şekilde öğrenmeye ve değişmeye açıktırlar. Bu sebeple, anne babaların çocuklarında gördükleri bu özellikleri göz ardı etmemeleri gerekir. Erken yaşta bir uzmandan alacakları teşhis ve başlayacakları özel eğitim programı çocukların gelişimini çok olumlu etkileyebilir.
Yaygın Gelişimsel Bozukluk için dikkat edilmesi gereken noktalar
- Çocuğunuz ilk kelimesini yaklaşık 2 yaş civarında söylüyorsa
- 1.5 yaşında yürüyorsa
- Ona gülümsediğinizde size çoğu zaman boş boş bakıyorsa
- Bebeğine süt içiriyormuş ya da saçını tarıyormuş gibi hayal gücü gerektiren oyunları oynamıyorsa
- İlgisini çeken bir oyuncağı size göstermiyorsa
- Sizden birşey isterken parmağıyla göstermiyorsa
- Sosyal ilişkilere fazla önem vermiyor ve kendi kendine yaşıyor gibi görünüyorsa
Eğer çocuğunuz bu tür davranışlar gösteriyorsa bir uzmanla görüşmeniz son derece önemlidir.
Bazı çocuklarda da dilin gramerini, kelime dağarcığını, cümle yapısını normal zamanda hatta belki daha da erken kavradıklarını ancak yüz ifadeleri ve vücut dili gibi sözel olmayan iletişimde, empati kurmada, kol ve bacaklarını rahatça kullanmada örneğin zıplama, koşma gibi.. gerilik gösterdiklerini görebiliriz. Böyle bir durumda da bir uzmanın görüşünü almak önemlidir.
Bu durumda akıllara şöyle sorular gelebilir “Çocuğum konuşmaya başladı, verdiğim komutları anlıyor, isteklerini çoğu zaman ifade ediyor, zekası iyi gibi hatta bazı konularda (okuma, yazma,rakamlar,vs..) yaşıtlarından da iyi durumda, nasıl bir gelişimsel geriliği olabilir ki?
Yüksek IQ’ye sahip, dil gelişimi normale çok yakın ancak sosyalliği, hayal gücü içeren oyunu, başkalarının duygu ve düşüncelerini anlama yeteneği, vücudunu rahatça hareket ettirebilme yeteneği kısıtlı bireylerde otizim skalasına dahil olan Asperger Sendromu düşünülebilir. Bu sendroma sahip bireyler çoğu zaman üstün zekalarına rağmen okul çağına geldiklerinde problemli bir döneme girerler. Kısıtlı empati yetenekleri, karşılarındaki kişinin duygusal ifadelerini doğru okuyamamaları, yoğun kaygıları sebebiyle öğretmenleri ve arkadaşlarıyla verimli ilişkiler kuramaz ve sosyal kuralları takip etmekte zorlanırlar. Bu durum, bazen onların “yaramaz”, “söz dinlemez” hatta “anlamıyor” gibi etiketlerle damgalanmalarına sebep olur.
Bir bireyi yanlış etiketlemek onun kişisel farklılığına saygı duymamayı içerdiği gibi ona ulaşabileceğimiz yardım yollarını da kapatmaktadır.
Eğer çocuğunuzda onun akademik ve kişilerarası iletişim gelişimini olumsuz yönde etkileyen bir sosyallik sorunu olduğunu düşünüyorsanız bir psikiyatrist ve psikologdan yardım almanız çok önemlidir. Doğru teşhis ve müdehalelerle her bireyde olduğu gibi Asperger ve Yaygın Gelişimsel Bozukluğa sahip bireylerde de sosyal ve zihinsel gelişim sağlanabilir.
Uzm. Psikolog Ayça Karagöz
Pudra.com'un Çocuk Gelişimi konusundaki yazılarına okumak için tıklayın...
