Multiple Skleroz MS nedir?
Beyin ve omuriliğin merkezi sinir sisteminin bir hastalığıdır.
Ülkemizde ne kadar kişi bu hastalıkla mücadele ediyor?
Türkiye’de 35 bin civarında hasta var. Dünyada ise 2,5 milyon kişi.
Belirtiler nedir?
Görme, konuşma, yürüme gibi fonksiyonlar üzerindeki kontrol kabiliyetini bozar. Koordinasyon bozulur, kuvvet azalır. Aşırı halsizlik yapar. Uyuşma, hissetmeme görülebilir, hasta felç olduğunu zannedebilir. Mesane ve barsak fonksiyonları bozulabilir. Hafıza problemleri yapabilir. Ellerde titreme olabilir. Belirtiler hafif ya da ağır olabilir. Aniden ortaya çıkabilir ya da kaybolabilir. Belirtiler ve hastalık; kişiden kişiye değişir, aynı kişide zaman zaman değişebilir.
MS akıl hastalığı mıdır? Bulaşıcı mıdır?
Akıl hastalığı değildir. Bulaşıcı değildir.
Hangi yaş grubunun hastalığıdır?
MS gençler arasında görülen bir hastalıktır. Hayatın en verimli yıllarında görülür. 20-40 yaş arası… 15 yaşın altında ve 50 yaşın üstünde çok nadir görülür.
MS’li yakınları ne zorluklar yaşarlar?
Çok fazla sayıda kişi duygusal, maddi ve fiziksel zorluklarla karşı karşıyadır. Her yıl araştırma için dünyada milyonlarca dolar harcanmaktadır. Hastalık nedeniyle kaybolan işgücü değeri ise faturayı ayrıca kabartmaktadır.
Merkezi Sinir Sistemini ‘’MS’’ nasıl etkiler?
Merkezi sinir sistemi sinirler boyunca vücudun çeşitli bölgelerine elektriksel mesajlar gönderen bir telefon santraline benzer. Bu mesajlar bilinçli ve bilinçsiz hareketlerimizi kontrol eder. MS, mesajların düzgün bir şekilde iletilmesini bozar. Vücut fonksiyonları kontrol edilemez hale gelir, çünkü mesajlar gerektiği gibi iletilemez ve mesajlar yanlış bölgeye gider.
Multipl skleroz’a yol açan nedir?
Bu tıbbın en büyük sırlarından biridir. Sebebi bilinmemektedir. Kesin tedavisi bulunamamıştır. Kimin MS‘ye yakalanacağını önceden bilmek mümkün değildir.
Kimler risk altındadır?
Kadınlar daha fazla oranda MS e yakalanırlar. MS hamilelikte ilgili değildir (MS’li kadınlar çocuk sahibi olabilirler). Ilıman iklim kuşağında oturan insanlarda daha sık görülür. Bir bölge Ekvator’a ne kadar yakınsa MS vakası da o kadar azdır. MS hastaları duygusal ve hassas kişilik yapısına sahip insanlardır. Sağlık şartlarının iyi olduğu bölgelerde yaşayan insanlarda daha sık görülür. Muhtemelen bu bölgede yaşayan insanlar MS’e karşı bağışıklık sağlayacak bazı faktörlere maruz kalmamaktadırlar.
MS tanısı nasıl konur?
İlk belirtilerin ortaya çıkışından, kesin tanının konmasına kadar çoğunlukla yıllar geçebilir, çünkü: ilk belirtiler o kadar hafiftir ki kişi doktora görünmez bile… Sinir sisteminin diğer hastalıkları da aynı uyarıcı belirtilerin bazılarını gösterirler. Gelişmiş tüm laboratuar teknik imkanlarına rağmen MS i kesin olarak gösteren yada ekarte ettiren bir teknik yok diyebiliriz. Hastayı dinlemek; öykü ve detaylı bir muayene çok önemlidir. MS belirtileri diğer sinir sistemi hastalıklarından farklı olarak herhangi bir uyarı olmaksızın ortaya çıkabilir ve kendiliğinden iyileşmeler gösterebilir. Emar şu an için teşhiste bilinen en iyi radyolojik yöntemdir. Beyin omurilik sıvısı incelenmesi teşhiste en iyi laboratuar yöntemidir.
MS tanısı konan hasta ne yapmalı?
- Ümitsizliğe kapılmamalı, çünkü çok az hastada ilerleyici ve ciddi komplikasyonlarla karşılaşılır.
- Moral ve fiziksel olarak güçlü kalmak tedavinin en önemli öğesidir.
- Hasta bir nöroloji doktorunun takibinde olmalıdır, tedavisine ve doktorun önerilerine uymalıdır.
- MS lilerin çoğu tekrarlayan alevlenmelere rağmen aktif bir hayat sürerler ve hayata olumlu yönden bakmayı öğrenebilirler.
- MS uygun bir yaklaşımla ele alındığında şikayetler en aza indirgenebilir.
Tedavisi nasıldır?
1) İlaç Tedavisi
- İnterferon
- Myelin anaglogları
- Kemateropik ajanlar
- Kortizon (özellikle ataklarda )
- Kas gevşeteciler
2) FİZYOTERAPİ ve SPOR
Egzersiz programları ve kasların çalıştırılması hastaların akut atak döneminin izlerini silmesine ve kas spazmlarının giderilmesine yardımcı olur. Hastanın kendine güvenini artırır.
3) PSİKOTERAPİ ve Danışmanlık
Hastalara ve ailelerine depresyon, korku ve MS in yol açtığı sınırlamalarla mücadelede yardımcı olur.
4) Genel Vücut Sağlığını Korumak
Herkes gibi MS lilerin de aktivitelerini sürdürmeleri, besin değeri yüksek bir diyet uygulamaları, kendilerini iyi hissetmek ve dirençlerini korumak için yeterince dinlenmeleri gerekir. Özellikle solunum veya idrar yolları enfeksiyonlarının anında tedavi edilmesi son derece önemlidir.
MS’de egzersiz ve SPOR ne yapar?
- Kas tonusu ve esnekliği artar. Gücü artırır.
- Halsizliğin etkisini azaltır.
- Kemik yapımını, yorgunluğu düzenler.
- Mesane ve barsak fonksiyonlarını düzenler.
- Kalp dolaşım ve akciğer karaciğer sistemleri fayda görür.
- Hareketliliği artırır.
- Moral motivasyon sağlar.
- Vücut ağırlığı azalır.(zayıflama)
MS liler hangi sporları tercih etmeli?
- Yoga
- Bisiklet
- Yüzme
- Halter
- Pilates
- Aerobik, tai chi vb.
MS’liler ne zaman spor yapmalı?
- Günün erken saatlerinde
- Soğuk bir ortamda
- Klimalı ortamlarda
MS’liler spor yaparken nelere dikkat etmeli?
- Mutlaka sıvı almalılar.
- Vücut sıcaklığı alt seviyede korunmalı
- Aktivitenin şiddetini-derecesini her hasta kendisi ayarlar.
- Spordan sonra soğuk duş alınmalı
MS’liler sporu ne sıklıkta ve ne kadar süre yapmalı?
Haftada 3 defa 40 ar dakika idealdir.
Tekerlikli sandalyede ki MS lilere hangi sporu öneririsiniz?
Okçuluk.
Hayvanlar Ms’lilerin hayatında olmalı mı?
Mutlaka olmalı bahçeli bir evdeysek köpek, apartman dairesindeysek kuş-akvaryum çok iyi olur. Hayvanlar onlara çok iyi bir dost, yardımcı, sırdaş ve hayata bağlayan bir faktör olabilir. Terapotik binicik (atın hareketleri) MS tedavinde kullanılmaktadır.
MS’lilerde yorgunluk ve spastisite şikâyetleri için ne öneririsiniz?
Hiç düşünmeden Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon…
Bitkisel doğal tedavilerin MS tedavisinde yeri var mı?
Çuha çiçeği yağı ve köpekbalığı kıkırdağının faydalı olduğunu savunanlar vardır. Ancak bilimsel bir temele bağlanamamıştır.
MS’de özel cihazlar kullanılıyor mu?
Asansörler, yürüteçler, ev işlerinde yardımcı aletler ve tekerlekli sandalyeler sosyal hizmet birimlerinden, sağlık merkezlerinden ya da MS derneği şubelerinden ödünç ya da satın alabilirler.
MS ile ilgili bilimsel araştırmalar hangi başlıklarda yürütülüyor?
- Myelin incelenmesi, nasıl yapıldığı ve MS le nasıl değiştiği araştırılmaktadır.
- Doku bankaları.
- MS’in nedenini bulma konusundaki ciddi bilgiler toplanmaktadır.
- Halen birçok yeni ilaç deneme sürecindedir.
- İmmunoterapi araştırmaları
- Kök hücre çalışmaları
