Göreceli Risk Nedir?
Bir bireyin, belli bir hastalığa yakalanma olasılığı değerlendirilmesinde, uzmanlar "göreceli risk" kavramından yararlanır. Örneğin, göreceli risk değeri 1.5 olan birinde hastalık gelişme olasılığı göreceli risk oranı 1 olana kıyasla yüzde 50 daha yüksektir. Sigara içmeyenlere kıyasla sigara içenlerdeki göreceli riskin 10 olduğu söylenmektedir. Yani sigara içmeyenler akciğer kanserine 10 kat daha az yakalanacaklardır. Bizim bugünkü amacımız kanser riskinin belirlenmesinde kendinizi değerlendirebileceğiniz, fazla değişken olmayan ve bilimsel araştırmaların sonucuna dayanan bir gösterge listesi vermektir. Bu yazımız sadece yol gösterme amacı taşımaktadır.
Risk Artırıcılar
Sigara içmek: Halen içen 10.0 Son bir yıldır içmeyen 2.0 Yüksek oranda pasif dumana maruz kalmak 4.5
Ailede kanser: Büyükanne, büyükbaba, anne-baba veya kardeşler 2.5
Radyasyon: Telefon döşeyicileri, montaj hattı işçileri gibi elektromanyetik radyasyona maruz kalmak 2.0
Balık yememek: Balık yemeyen erkeklerde prostat kanseri oranı yüksektir. Risk faktörü: 2
Kırmızı et: Haftada 1 veya daha az kırmızı et yemek 1.5 Haftada 4 kereden fazla kırmızı et tüketmek 2.0 Eti genellikle iyi pişmiş veya tütsülenmiş olarak yemeyi tercih etmek 3.0
Az meyve ve sebze: Günde 1.5 porsiyondan daha az meyve ve sebze tüketimi 1.65
Obezite: Pankreas kanserinde çok etkili. 1.5
Şeker: Ortalamanın üzerinde şeker tüketimi 1.6
Depresyon ve stres: Kanser riski artıran önemli bir etkendir. 1.4
Dizel emisyonları: Ağır makine operatörleri ve traktör sürücüleri meslekleri nedeniyle riskte! 1.4
Süt ürünleri: Günde bir porsiyondan fazla süt ürünü tüketmek. 1.4
Rafine un: Beyaz ekmek ya da makarnayı çok sık yemek. 1.32
Omega 6 tüketimi: Yemeklerde mısır, ayçiçeği ve soya yağı kullanmak. 1.4
Alkol tüketimi: Erkekler için haftada 21 kadeh veya fazlası. 1.2 Kadınlar için haftada 10 kadeh veya fazlası. 1.2
Risk azaltıcılar
14 yıldan fazla süreyle folik asit içeren multivitamin kullanımı. 0.25
Günde 2.5 litreden çok sıvı tüketimi 0.5 n Selenyum desteği 0.5
Haftada 3 kez veya daha fazla balık tüketimi 0.5
Haftada 5 porsiyon lahana, brokoli ve karnabahar gibi sebzeler yemek. 0. 5
Haftada 5 porsiyondan fazla baklagiller veya soya sütü tüketimi. 0.5
Çinko desteği. 0.55
Haftada 5 saat veya daha fazla düzenli egzersiz. 0.45
Günde 4 porsiyon veya haftada 28 porsiyondan fazla sebze tüketimi. 0.7
E vitamini desteği. 0.7
Günde 3 bardaktan fazla yeşil çay tüketimi veya yeşil çay ekstresi kullanımı. 0.7
Haftada 5 diş sarımsak tüketimi. 0.6
Günde 1 yemek kaşığından fazla zeytinyağı tüketimi. 0.75
Haftada 1-13 kadeh şarap tüketimi. 0.8
Tam tahıllar. 0.85
Günde 2 porsiyondan fazla meyve yemek. 0.85
Nasıl hesaplanır?
Göreceli riskinizi belirlemek için önce risk artırıcılar bölümündeki puanınızı toplayın. Sizin için geçerli olmayan sorulara 1 puan verin. Bu bölümdeki tüm puanların toplamını 14'e bölün. Aynı işlemi, risk azaltıcılar bölümü için tekrarlayın. Bu sefer toplam puanı 16'ya bölün. Şimdi bu iki sonucu birbiriyle çarpın. Bu değerlendirmeden çıkacak sonuç; sizdeki yaklaşık kanser gelişme riskini gösterir.
Prof. Dr. Erkan Topuz
