"Velayet aslında bir temsil, çocuğu koruma kollama, bakım, gözetim, söz hakkı eğitim, terbiye, yetiştirme, gibi çocuk üzerinde ana ve baba tarafından kullanılan birtakım hakları kapsar. Türk hukuk sisteminde velayeti anne ve baba birlikte kullanırlar. Fakat boşanma ile birlikte anne ve baba tarafından birlikte kullanılan velayet hakkı sadece birine verilir. Velayet hakkı verilmeyen eş ile çocuk arasında mahkeme kişisel ilişki düzenler.
Çocuğun ya da çocukların velayetinin kimin üzerinde kalacağı mahkemede hakimin takdir yetkisine bırakılmıştır. Mahkeme bir pedagog eşliğinde çocuğun hal ve davranışlarını göz önünde bulundurarak, psikolojik yönden değerlendirmesini yapar. Bu değerlendirmeler sırasında pedagog, çocuğun yaşını, olayları ne kadar gerçekçi ve akla yatkın bir şekilde anlayabildiğini, psikolojik durumunu göz önünde bulundurur.
Velayetin kimin üzerine kalacağı hususunda sadece çocukların durumu, gelişimleri ve en yararlı değerlendirmeler göz önünde bulundurularak mahkemece karar verilir. Hakim hiçbir tarafın beyanlarına bağlı değildir. Sadece çocuk/ların gelişimi ve düzenli bir hayat sürmesi için onların lehine karar vermekle yükümlüdür.
Velayete ilişkin mahkeme kararları kesin hüküm teşkil etmez. Mesela, çocuğun bedeni ve fikri gelişmesi tehlikede bulunur veya çocuk tamamen ortada kalırsa, hakim çocuğu anne ve babadan alarak bir aile yanına ya da bir müesseseye yerleştirebilir. Velayeti yerine getirmekten aciz veya hacir altına alınan yahut görevlerini ihmalde bulunan anne ve babanın velayeti kaldırılabilir. (Yargıtay 2. HD 1999/13346 E. 2000/581 K.)
Velayet konusu her somut olayda değişkenlik gösterebilen önemli bir konudur. Sonuçta, çocuk/ların hayatı ve geleceği mevzubahis olduğundan, anne babaların hataya düştüğü konu, diğer davalarla arasında kıyas ve benzetme yapmaktır.
Sonuçta aile hakimi annenin ve babanın maddi durumuna, yaşam tarzına, çocuklarla arasındaki ilişkiye, çocuğun anne şevkatine muhtaçlığına vs. bakarak, maddi ve manevi olguları velayet için göz önünde bulunduracaktır. Bu nedenle velayetin anne de mi, yoksa baba da mı kalacağı her boşanma davasında farklılık gösterir."
