Çocuklara sınır koymak neden çok önemli?
Çocuklar, hiç tanımadığı bir dünyayı anlamlandırma evresinde anne ve babalarının rehberliğine ihtiyaç duyarlar. Bu keşif döneminde tehlikeli adımlar da atacaklarından anne ve babalarının onlara rehber olması çok önemli. Örneğin çocuk sürekli yere düştüğü için yürüme zamanı gelmediğini düşünen anne, çocuğunu kucağına alabilir. Annenin kucağına alması bir sınır değil, gelişim sürecini engelleyici bir tutumdur. Annenin çocuğu düştüğünde zarar görmeyeceği bir alan yaratması, güvenli bir sınır koyma tutumudur. Çocuklar kendi sağlıklı gelişimlerini sağlamak için yetişkin bireyler tarafından konulacak sınırlara ihtiyaç duyarlar.
Sınır koyarken nelere dikkat edilmeli?
Siz sürekli fikirleri değişen birine güvenebilir misiniz? Mesela çocuğunuz aynı anda beş çikolata yemek isterse ne yaparsınız? Anne-baba “Hayır yiyemezsin!” derse; çocuk onu yemek için diretecektir. Bir sonraki aşamada ağlamaya başlayabilir. Burada anne ve babanın bir seçim yapması gerekir. Çok ağlıyor diye çikolataların hepsini çocuğa verirseniz, şu mesajı verirsiniz: "Sağlığını düşünerek koyduğum sınırlarımı direterek ve inatlaşarak beş çikolataya, ağlayarak altıya, kendini yerlere atarak yediye ve hatta sinir krizi geçirerek sekize çıkarabilirsin. Çünkü benim sınırlarım geçirgen." Bu dönemdeki tutumlarınızın çocuğunuzun bütün hayatını etkileyebileceğini unutmamalısınız. Çocuklar bir süre sonra evde anne-babasını kontrol edebilir ama dışarıda kontrol edemeyecekleri bir dünyayla karşılaşırlar. Burada problemler yaşanmaya başlayabilir. Anne veya baba koyulan kuralları aşıp, çocuğun istediğini yaparsa, çocuk evin yumuşak karnını belirler ve evin sınırlarının geçirgen ve değişken olduğunu anlar. İsteklerini, inatlaşmalarını, ağlamalarını, krizlerini istediği olmadığı zaman aynı şekilde devam ettirir.
Sınır koyulduğunda çocuklar ne hisseder?
Çocuklar kendini güvende hisseder. Kendini ispatlayabileceği güvenli bir ortama sahip olan çocuklar özgüveni yüksek, gelecekte kendi kararlarını alan ve yaptıkları davranışların sorumluluğunu alabilen çocuklar haline gelir.
Sınır koyan anne-babalar ne hisseder?
Özellikle çalışan anne-babalar için sınır koymak çocuğu "mutsuz etmek" anlamını taşıyabiliyor. Birlikte geçirdikleri kısıtlı zamanda çocuklarının her istediğini yerine getirerek sınır koymaktan kaçınıyorlar. Oysaki yanlış davranış karşısında sınır koymak, olayın mantıksal sonuçlarını anlatmak çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlar.
Çocuğa nasıl sınır koyulur?
- Sınırlar, çocukların yaşlarına ve yapısına uyum gösterecek şekilde olmalı.
- Gelişim sürecini engelleyici bir tutum sergilenmemeli.
- "Hayır! Yapma! Dur!" şeklinde tepki vermek yerine, ona yanıt vermeyi tercih edin ve bu sınırı neden koyma ihtiyacı hissettiğinizi açıklayın.
- "Hayır!" kelimesini gerçekten gerekli olduğu noktada kullanın.
- Sınırları belirlerken anlaşılır ve net olun.
- Belirsizlik çocuğunuzun zihninin karışmasına neden olur. Çocuğunuz için anlaşılmayan sınır, "sınırsızlık" anlamına gelir.
- Çocuğunuzun boyuna eğilerek ve göz teması kurarak sınırları ona anlatın.
- Eşler ve aile bireyleri arasında ortak bir dille sınırlar belirlenmeli, kurallar başka kişiler tarafından değiştirilmemeli.
- Sınırları bağırarak veya küçük-büyük vurmalarla anlatılmamalı. Mevlana bu durumu çok güzel açıklamıştır;"Kelimelerini yükselt sesini değil; yağmurdur çiçekleri büyüten gök gürültüsü değil."
- Tartışma veya kriz anlarında sınırlar oluşturulmamalı. Herkesin sakin olduğu ve birbirini dinlediği anda yapılmalı.
- Söylemek istediğiniz şeyi kısa cümlelerle ifade edin. Uzun uzun anlatmaya çalışmanız çocuğunuz için bir şey ifade etmeyecek.
