Bebeklerde yenidoğan sarılığı nedir?
İnsan hayatının ilk 28 günlük sürecine yeni doğan dönemi denir. Zamanında dünyaya gelen yeni doğan bebeklerin yüzde 60’ında, erken doğan bebeklerin ise yüzde 80’inde yenidoğan sarılığı görülüyor. Yeni doğan bebeklerde görülen sarılıkların çoğu fizyolojik sarılık olarak adlandırılıyor yani belli bir tehlike sınırını aşmıyor ve bir iki haftada kendiliğinden geçiyor. Sarılık bilirubin adı verilen, cilde sarı rengi veren bir maddenin kandaki seviyesinin yükselmesi ve deride birikmesi sonucu oluşuyor. Yeni doğan bebeklerin kırmızı küre hücreleri (alyuvarlar) daha fazla olduğu için onların yıkımı (parçalanması) neticesinde bilirubin maddesi ortaya çıkıyor. Doğumdan önce bebeğin bilirubinini annenin karaciğeri temizliyor ancak doğumdan sonra bebeğin karaciğerinin bilirubini temizleyebilecek kapasiteye erişmesi birkaç günü alıyor. Bu süreçte karaciğer tarafından yeterince atılamayan bilirubin artarak sarılığa neden oluyor. (Yenidoğan bebekleri bekleyen büyük tehlike başlıklı yazımızı da okumanızı öneriyoruz.)
Yenidoğan sarılığı nasıl belirtiler gösteriyor?
Sarılık ilk olarak yüzde ve gözde görülmeye başlar, kandaki bilirubin seviyesinin artışıyla birlikte sırayla göğse, karna, kol ve bacaklara doğru ilerler. Ciltteki görülen sarı renk en iyi gün ışığında ya da florasan lamba altında görülür. Parmakla bebeğin hafifçe burun ya da karın cildine bastırılıp kaldırıldığında sarı renk daha bariz bir şekilde tespit edilebiliyor. Tüm tespitlerinizden emin olduktan sonra çocuğunuzu bir hastaneye götürerek bilirubin seviyesini ölçtürmenizde fayda var. Buna göre teşhis konulduktan sonra gerekli tedaviye başlanabilir. |
Anne sütü sarılığı nedir?
Anne sütü ile beslenen bebeklerde mama ile beslenen bebeklere göre daha yüksek oranda sarılık ortaya çıkabiliyor. Bazı annelerin sütlerindeki özel bir madde, bebeğin kanındaki bilirubin miktarını fazlalaştırabiliyor. Normal sarılığa göre birkaç gün daha geç başlıyor ve 3. haftadan 10. haftaya kadar sürebiliyor. Genellikle zararsız olsa da, yine de mutlaka doktor kontrolünde olmakta fayda var. Bir bebeğin anne karnında sahip olduğu kanındaki alyuvarlar normal bir insandakinden daha farklıdır. Bu tür alyuvarlarda HBF adı verilen hemoglobin bulunuyor. Bebek doğar doğmaz işlevini yitiren bu farklı türdeki alyuvarlar hızlı bir şekilde parçalanmaya başlarlar. Yerine yeni tipte hemoglabin içeren alyuvarlar üretilmeye başlar. Bölünerek yıkılan alyuvarlar aşırı miktarda bilirubin maddesi üremesine neden olur. Bebeğin karaciğerinin, aşırı miktarda üretilen bilirubini atamadığı durumda, bilirubin bebeğin kanında birikmeye başlar. Bilirubin sarı renkli pigmentlere sahip olduğundan ve kanda aşırı miktarda birikerek bebeğin derisine nüfuz ederek bebeğin sarı renkli bir görünüm almasına ve yeni doğan sarılığına neden oluyor. Böyle bir durumda emzirmeyi kesmek ve şekerli su vermek bilirubin düzeylerini azaltmadığı gibi süt üretimini de olumsuz etkiliyor. Anne sütü sarılığının nedeni bilinmiyor. Sorumlu etkenin anne sütünde bulunan bir madde olduğu düşünüldüğünden bu tip sarılığa anne sütü sarılığı adı veriliyor. Yaklaşık 1 gün süreyle anne sütü yerine mama verildiğinde bilirubin düzeylerinde görülen şaşırtıcı düşüş teşhis koymaya yardımcı oluyor. Emzirmeye başlanıldığında önceki kadar olmasa da bilirubin düzeyleri yeniden artabilir ve birkaç hafta içinde bu durum düzelir. (Bebeği emzirirken dikkat edilecekler başlıklı yazımız da ilginizi çekebilir.)
