Evlerine yorgun argın ulaşmış, kendi anne-babalarından daha fazla kazanan ama onlardan fazla çalışıp yıpranan, kendinden ve hayatından bir türlü memnun olmayan anne-babaların çocuklarına yetecek solukları kalmadığında bu rahatlatıcıyı vermekten başka çareleri de kalmıyordu. O zaman “uzman” ne derse desin, bir gerekçe bulup tableti kaptırmamak en uygunu.
Yanlış anlamayın, tablet ile geçen zamanı mutlak bir ziyan olarak gördüğümü söyleyemem. Özellikle yakın gelecekte tablet aracılığıyla yapabileceğimiz ve şimdiden hayal edemediğimiz birçok etkileşim olacağına, sahiden sosyal (gerçek dünyada sonuçları olan, ekranda başlayıp ekranda bitmeyen) bir medya olma özelliğinin artacağına inanıyorum.
İlgili yazımız: Çocuğunuz Pokemon Go oynuyorsa, bunlara dikkat!
Her ne kadar birçok araştırma bulgusu (özellikle okul öncesi çağda) ekran başında geçen her dakikanın dikkat, öğrenme ve kendini kontrol becerisinden bir puan eksilttiğini, dil ve esnek düşünme becerilerine pek bir katkısı olmadığını ortaya koymuş olsa da, azıcık ucundan verilecek tablet zamanlarının 2 yaşından büyüklerde ölçülü bir zararı olduğunu söyleyebilirim. İki yaşının altında “toksik” olduğu konusunda ciddi bir görüş birliği var; ben bu yaş sınırını 3 olarak görüyorum.
Kim bilir, etkileşimli ortamlar geliştikçe zaman içinde ekranın tek taraflılığı azalacaktır. Şu anda en çok kullanılan oyun ve faaliyetlerde karşılıklı ilişkinin pek olmadığını düşünüyorum. Tuşa bastığımda ekranda belli bir değişiklik olmasını ilişki olarak göremeyeceğim; ekranda olup bitenin tümüyle öngörülemezliği geliştikçe, ekranın da bir anlamda bana cevap verip vermeyeceği ya da ne “diyeceği” belirsizleştikçe, bu ilişki hakikaten karşılıklı ilişki niteliğine yaklaşacaktır.
Ancak, anne-babaların akıllı telefon ya da tablet kullanımının ateşli savunucusu olmasının “çocuğa faydaları olması” dışındaki “gizli” gerekçelerine kafa yormaktan kendimi alıkoyamıyorum. Ekran ilişkisini bağımlılık olarak adlandırmakta çekimser dursam da, sigarayı yasak eden doktora "bir iki tane içsem n’olur" demekten farkı var mı diye soruyorum. Sizin de "n’olur sanki?" dediğinizi duyar gibiyim. Özellikle bireyin özgürlüğünün ya da aktivitelerinin potansiyel olarak gelişimine zarar verici olduğu için kısıtlamak, çoğumuzun aklına ve duygularına aykırı gelse de, çocukların esirgenme ve kollanmasına ilişkin sorumluluğumuz bu “başıboş” bırakmayı sahici bir özgürlük ile aynı kaba koymamıza izin vermiyor.
İlgili yazımız: Çocuklara neden sınır koyulmalı?
Çocuklara ilişkin her özgürlük düzenlemesinde düzenleme ile yok etme arasındaki sınırı geçip geçmediğimizi nasıl anlayabiliriz? Benim ölçütüm, düzenlemenin kimi “rahat” ettirdiği. Anne-baba uygulamadan pek rahat ediyorsa, çocuğu gözettiğinden emin olmak gerekiyor. Anne-babanın rahat etmesinden rahatsız olmuyorum, ancak deneyimlere baktığımda, kendi rahatımıza giden durumları çocuğa özgürlük ya da disiplin adına dayatmadığımızdan emin olmak lazım!
Çocukların medya kullanımını düzenlemek için bazı ilkeler
Her öneride olduğu gibi akıl süzgecinizden geçirmeyi ihmal etmeyin. Bu alanda elimizde kesin yol gösterici nitelikte henüz çok az veri var. Diğer yandan, 2-3 yaşın altında ekran ile karşılaşmama ve çocuk yatak odasında TV/tablet bulundurmama önerileri daha fazla kanıt beklemeksizin uygulamak çocuğun gelişimi açısından önemli.- Ebeveynler önce kendileri doğru kullanmalı, örnek olmalı. (sofrada, ailenin etkileşimine fırsat verilmesi gereken anlarda kullanmaktan kaçınarak)
- “Diş fırçalamayı öğretir gibi” teknolojik cihazların doğru kullanımını öğretmeli.
- 3 yaş öncesi çocuklar “elektronik medya ile tanıştırılmamalı.” (TV, bilgisayar/ tablet, cep telefonu)
- 3-5 yaş arası 1 sa/gün, 5 yaş sonrası 2 sa/gün aşılmamalı.
- Belirgin kurallar getirmeli, “yemek sırasında telefon kullanmaya izin yok”, “uykudan 1 saat önce kullanıma izin yok” gibi.
- Odasında TV ve bilgisayar bulunmamalı.
- Telefon, ipad gibi taşınabilir cihazlar uyuduğu oda dışında tutulmalı.
- Aile üyeleriyle birlikte etkinlikler düzenlemeli (konuşmak, şarkı söylemek, sinemaya gitmek,kitap okumak, birlikte spor yapma gibi).
- Hobi edinmesini özendirmeli.
- Teknolojik cihazların kullanımı “ödül” olmamalı.
- Sosyal medya hesaplarını (erişkinlerin tacizinden ve diğer çocukların zorbalığından korumak amaçlı) kontrol etmeli (13 yaş altı için geçerli).
- Oynadığı oyunlar hakkında bilgi sahibi olmalı.
Konuyla ilgili diğer yazılarımız
Teknolojinin çocuk gelişimine etkileri
Teknolojik cihazlar, çocukların gelişimini olumsuz etkiliyor. Psikolog Yegan Sasık çocukların sağlıklı gelişimi için ebeveynlere öneriler verdi.
Teknolojik cihazlar çocukların uyku düzenini nasıl etkiliyor?
Cep telefonu, tablet ve elektronik oyunlardan yayılan beyaz ışık, beynimize uyku sinyallerinin gitmesini engelleyip çocukların uyku kalitesini olumsuz yönde etkiliyor. Mobil cihazların uyku düzenine etkileri Pudra.com’da.
Çocukları mobil cihazlardan uzak tutmak için 10 neden
Cep telefonu, tablet ve elektronik oyunlar çocukların sağlığına zararlı mı? Yapılan araştırmalar çocuklarımızı teknolojik cihazlardan uzak tutmamız gerektiğini doğruluyor.
Ergenlerin sosyal medyayı kullanmasına müdahale etmeli mi?
Sosyal medya kullanımının ergenlik çağındaki gençler üzerinde olumlu ve olumsuz sonuçları neler? Anne babalar çocuklarının sosyal medya kullanımını kısıtlamalı mı? Uzman Psikolog Yegan Sasık yanıtlıyor.
yankiyazgan.com
